Maakbaarheid van Geluk - Etappe 8 Gennep - Vierlingsbeek

Dit blog gaat over mensen ontmoeten, open staan voor verhalen. Vandaag ontmoet ik Annemieke van Steenis, werkzaam als sociaal werker in een buurtteam in Utrecht. Via mijn oud supervisor uit Zwolle op mijn transformatiepad gebracht.

Ondertussen heb ik in de week van de wandeling ook een heleboel toevallige transformatie-contacten. En alles lijkt steeds meer samen te komen. Gaat het over ‘de ontmoeting’ of ontmoet ik je als mens. De afgelopen weken heb ik ontmoetingen gehad die mij confronteren met ‘wat is contact’. Daarbij ontstaan allerlei vragen in relatie tot in contact zijn met die ander zoals: wat is van betekenis kunnen zijn, wat is nabijheid, wat is vastzitten in contact en wie ben ik daarin, en hoe kunnen we elkaars taal verstaan? Dus met reflectie, het kritisch zoeken naar antwoorden in jezelf. Vragen die ook centraal staan in de transformatie van het sociaal werk en op mijn transformatiepad.

Benieuwd naar deze nieuwe ontmoeting rij ik op zondagmorgen naar Gennep. Het is stil buiten als ik vertrek, waarbij ik de dag omarm. Centraal staat vandaag het belang van informele netwerken, hulp durven vragen en een verlegenheid om echt voor de ander open te staan. Annemieke neemt met mij contact op omdat zij bezig is met de Master Social Work in Amsterdam. Haar thesis wil ze doen over het belang van informele netwerken. Dat sluit aan bij mijn praktijkonderzoek. De vragen die je mij vooraf stelt via de mail, geven mij het gevoel van: ‘jippie, ik kan het overdragen’; de ervaringen die ik heb vanuit mijn praktijkonderzoek ‘Signalering door informele netwerken’ en ‘het Goud Delven’ destijds in Groningen. Ga vooral verder waar ik ben gestrand of eigenlijk ben geland. 

We raken al snel in gesprek over dit thema. En wat vinden we elkaar snel. Over de complexiteit en een soort maakbaarheid van de samenleving. En wat is de rol van het sociaal werk daarin, maar nog veel belangrijker: wat is onze rol als mens? Wat maakt een netwerk sterk en hoe kunnen we mensen met elkaar verbinden. Op het moment dat ik dit schrijf, klinkt de absurditeit door. Hoe kunnen wij, sociaal werkers, mensen verbinden. Natuurlijk hebben we een rol in de vraag van de burger in een breder perspectief van het netwerk te stellen. Dat is geen nieuws, dat zit al lang in de genen van het maatschappelijk werk. Wat ìs het dan wat we anders willen?

We zijn in deze tijd van transformatie op zoek naar een duurzame samenleving. In het boek ‘Nieuwe Business Modellen’ (Jonker, J.) wordt duurzaamheid mooi gekoppeld aan waardecreatie. Hierbij denken we  meestal  aan economische waarde, maar in deze tijd van transformatie hebben we het ook steeds vaker over de maatschappelijke waarde. Met waardecreatie bedoelen we dat de waarde wordt gecreëerd  door betrokken partijen. Woorden als betekenis, welzijn en geluk spelen daarbij een rol. Geïnspireerd door de aflevering van 3 april van Tegenlicht  vertel ik je over het begrip de betekeniseconomie. Hierin prachtige voorbeelden zoals ‘Stichting Koken met Oma’, opgezet door studenten. Maar ook grotere projecten in Amerika zoals een Brownies-fabriek. Deze  wordt gestart om van betekenis te zijn voor mensen die vaak afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Deze fabriek is gestart om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een betekenisvolle invulling te geven aan hun bestaan.  Er zijn geen criteria om deel te nemen,  maar er wordt slechts de vraag gesteld of je mee wilt werken aan een goed een eerlijk product. Je bent welkom, ongeacht je verleden of wat dan ook. Nee, slechts de intrinsieke motivatie telt, want je staat hier bij de deur van Greystone Bakery. Dat  later blijkt dat je werkelijk weer mee hebt kunnen doen en dat je weer van betekenis kunt zijn voor je gezin na een crimineel verleden, raakt mij tot op het bot. Ook hier blijkt vertrouwen, open staan voor de ander, niet veroordelen, een mens ontmoeten als mens zo belangrijk.  Het platform ‘Action for Happiness’ is ook een beweging die aansluit bij nieuwe waarden. Hier staan drie fundamentele waarden centraal:

1. Geluk is maakbaar
2. Geluk heeft prioriteit
3. Geluk creëert geluk

Deze waarden gaan ook over van betekenis zijn, de rol die je hier zelf in hebt. Daarnaast ook over duurzame intermenselijke relaties, solidariteit en elkaar helpen. Dit zorgt voor sterkere banden en draagt bij aan ons geluk en het geluk van anderen.

Er ontstaan dus steeds meer netwerken  waarin andere waarden belangrijker worden. Soms zijn netwerken zich hier niet bewust van, maar zij dragen wel bij aan de betekenismaatschappij. Ik herken dit ook als jij je verhaal vertelt over de fietsclub bij Utrecht.  Daar leren mensen elkaar kennen vanuit een passie of om uitgedaagd te worden om een passie te ontdekken. Hier ontstaat een sterk netwerk met veel effecten. Er is geen  professional bij betrokken is. Alleen mensen die verbonden zijn door samen dingen te doen. Deels uit passie of deels door een nieuwe uitdaging

Als ik in de week na onze wandeling (eindelijk) op bezoek ben bij een buurtgenoot die ‘ervaringsdeskundig’ is in de psychiatrie, ervaar ik ook dat de waarden van de Greystone Bakery helaas nog niet overal zijn te herkennen. Zoals hij aangeeft blijven mensen elkaar  immers toch heel graag in hokjes plaatsen en baseren hier hun oordeel op. Talent zien zij dan vaak niet. Gelukkig zien we wel een toenemende beweging dat ‘ervaringsdeskundigen’ meer worden ingezet als deskundigen. Uiteindelijk gaat alles over vertrouwen en open staan voor de ander als mens. Ook ik merk dat dit niet altijd gemakkelijk is. Kijk ook eens vanuit dat andere perspectief, stap uit je comfortzone en blijf jezelf de vraag stellen ook bij gevoelens van weerstand: hoe kan ik daadwerkelijk open staan voor de ander?

Dat vraagt nieuwe crossovers, anders denken en doen. Dat vraagt moed en nieuwe energie om jezelf kwetsbaar op te stellen om van betekenis te kunnen zijn. Ook voor je masteronderzoek. We delen veel kennis over informele netwerken en de rol van het sociaal werk.

Annemieke, je hoeft geen browniefabriek te starten. Blijf inside, out of the box,  anders denken tijdens je onderzoek, daar waar jij het verschil wilt maken. Dat voel ik het tijdens de wandeling.  Werk vanuit waarden, vanuit de betekeniseconomie. Stel ‘geluk’ centraal. Vanuit onderzoek blijkt dat 40% van ons geluk afhangt van onze dagelijkse activiteiten en de keuzes die wij maken. Onze eigen acties kunnen dus het verschil maken. Ook binnen het sociaal werk en de wijze waarop dat burgers ondersteunt. Het sociaal werk wellicht als geluksmakelaar binnen informele netwerken. Vooral ook als we elkaar durven te ontmoeten van mens tot mens, om te komen tot lerende netwerken. 

En Limburg: wat ben je mooi, met een pontje over de Maas. Samen genieten van de natuur in het Quinn, een kersenvlaai bij Theetuin “De Appelgaard” in Afferden. Daar waar het slechts gaat over contact van mens tot mens, tijdens een kopje koffie. Blijf je verbazen.

En mijn buurtgenoot, hij is als ervaringsdeskundige binnenkort bij Stenden. Om inzichten te creëren over contact en dat wat daar toe doet in cliëntperspectief. Echter ook als inzicht in mijn eigen valkuil. Toch een volgende keer iets eerder op bezoek gaan, en de ervaring van mijn buurtgenoot inzetten!

Annemieke bedankt en veel geluk. 

Bronnen en meer inspiratie:

Jonker, J. red. (2015). Nieuwe Business Modellen. Samenwerken aan Waardecreatie. Amersfoort: Drukkerij Wilco.

Adams, J., Jones, H, Adams, J.M., (1999) Handbook of Interpersonal Commitment and Relationship Stability: New York: Springer Science Business Media

Tegenlicht: uitzending 3-4-2016 

Goud Delven: http://www.invoeringwmo.nl/sites/default/files/Goud%20delven.pdf

Action for Happiness: www.actionforhappiness.nl

Tips voor inzetten van ervaringsdeskundigen: https://www.movisie.nl/artikel/vijf-tips-inzetten-ervaringsdeskundigheid.nl