Søren Kierkegaard (1813-1855)

Zondagochtend, op weg naar de ruimte van het hoge land van Groningen. Op weg naar een ontmoeting met Ciska Smits, directeur van Stichting Welzijn in Marum. Ik heb haar leren kennen via een oud collega die optrad als verbindingsmakelaar. Dik twee jaar geleden hadden we een gesprek aan de keukentafel over vraagstukken in relatie tot onze studies in Nijmegen en Groningen. Ik aan het eind van de studie en Ciska aan het begin. Het contact was verwaterd en het is leuk om in het kader van het transformatiepad eens bij te praten. Ciska koos voor de etappe Pieterburen - Winsum. Het voelt spannend om het lopen weer op te pakken. Ontsnappen aan de waan van de dag is toch lastiger dan ik dacht.

De mist hangt laag over het land als we richting Pieterburen rijden. Op het nieuws hoor ik dat de zon gaat doorbreken en dat het een prachtige dag gaat worden. Heerlijk dat we elkaar op deze dag ontmoeten. We parkeren de auto en al snel vinden we de route en lopen we weg van Pieterburen. Een schelpenpad, waar we een prachtige borg passeren. De borg is nagelaten aan een stichting door een echtpaar. Bijzonder hoe dit echtpaar iets heeft doorgegeven aan een volgende generatie. Aan het eind van dit pad hebben we een bijzondere ontmoeting met twee andere Pieterpad wandelaars. Twee mannen uit het zuiden, zo te horen aan de zachte G. We raken in gesprek en als ik hoor dat dit hun laatste etappe is maak ik er een foto momentje van. Ze hebben zes jaar over het Pieterpad gedaan en van alles meegemaakt onderweg. Het gesprek gaat al snel over durven stil staan. Bewust genieten. Mooi hoe de mannen dit met een voorbeeld illustreerden: Hoe lees je de laatste 20 pagina's van een boek? Doe je dit snel of vertraag je en laat je alles in rust tot je komen. We ontdekken samen hoe we hierin verschillen. Ik schrik wel een beetje van mezelf. Ik ben een lezer die de laatste pagina's snel doorleest. Verlies ik hierbij niet de essentie, bewustzijn van dat wat ik gelezen heb? Zo komt het gesprek op transcendente meditatie en de positieve bijdrage die deze meditatie vorm kan hebben om een zuiver bewustzijn te ontwikkelen. Wat ik ervan meeneem is dat we in deze tijd van transformatie er goed aan doen om af en toe stil te staan om echt aanwezig te zijn in het hier en nu. We bespreken of het überhaupt nog mogelijk is in deze snelle wereld die steeds meer van ons vraagt. Ciska illustreert mooi hoe de kinderen van nu steeds meer moeten om mee te kunnen doen. Het moeten wat we als samenleving samen creëren. Waarin er steeds meer keuzes zijn en we ons zelf de vraag kunnen stellen; wie maakt deze keuze? Wij zelf of de ander? De wereld waarin we onszelf neerzetten via selfies. Is dit stilstaan? Dit is vooral het stilstaan bij de ander. Zien we ‘verschil als kans’ of wordt het steeds lastiger om je te onderscheiden. Selfies als een roep om waardering en erkenning waarbij we ons zelf als een product in de markt zetten. Juist dit product denken zullen we moeten loslaten in dit transformatieproces. Hoe maakbaar is onze samenleving vanuit dit product-denken? Dit product is ook gebakken lucht. We voelen allemaal de druk van deze tijd waarin we zekerheden waarop we gebouwd hebben moeten loslaten. Met zekerheden verliezen lijken we de controle te verliezen. Een gevoel van angst overheerst. Er ontstaat een spagaat. Enerzijds hebben we juist creativiteit en flexibiliteit nodig om tot iets nieuws te komen anderzijds zoeken we nieuwe zekerheden. Door ons gesprek kwam ik terecht bij de Søren Kierkegaard, 19e-eeuwse Deense theoloog en filosoof. Volgens Kierkegaard leven de meeste mensen niet hun eigen leven maar die van de andere. Mensen moeten niet steeds in vergelijking met de andere willen leven. Het gaat ook om het je bewust verantwoordelijk voelen. Niet teveel willen kiezen om maar weer ergens aanwezig te zijn of de dingen te doen die de ander doet maar de vrijheid om echt te kiezen vanuit jezelf. Dat betekent volgens Kierkegaard, evenwicht verliezen, duizeligheid, angst voor het onbekende. Dus Ciska, ons gesprek over verschil als kans vraagt dus moed. Om ons te onderscheiden om echt nieuwe dingen uit te proberen. Angst is de duizeligheid van vrijheid om te durven kiezen voor iets nieuws! In dit transformatieproces is het dus belangrijk om niet de gebaande paden te nemen maar ook als gemeentes keuzes te maken die passen bij de lokale omgeving. Contact maken met de mensen waar het om gaat in dit transformatiedebat. Waarbij er duizelingen zijn en dat het de kunst is om dit te delen en open te staan voor lokale initiatieven en kwetsbaarheden.

Een prachtige wandeling over het hoge land was het vandaag. De ruimte, het licht op de vlakte die telkens veranderde heeft ons vandaag weer prachtige inzichten opgeleverd. Dachten we in de vroege ochtend dat de mist zou blijven hangen, kwam de zon later toch nog onverwacht prachtig door. Om met Kiekegaard af te sluiten:

Durven is even je evenwicht verliezen,

Niet durven is uiteindelijk jezelf verliezen.

Meer lezen:

Kierkegaard, S. Het begrip Angst. Budel: Damon B.V.