zondag 26 augustus 2018

"Commitment is een act, not a word".


23-8-2018         Etappe Hardenberg – Ommen

Op deze etappe ontmoet ik René Boom. Vier jaar geleden hebben we elkaar ook op een etappe van het transformatiepad ontmoet. Destijds was je werkzaam bij Humanitas DMH. Een aantal maanden geleden las ik op LinkedIn in je update dat je met pensioen bent gegaan. Een behoorlijke transformatie en je update triggerde mij dan ook, want hoe doe je dat, met pensioen gaan als je altijd zo vanuit het hart hebt ingezet. Die passie vervulde je veelal binnen directie en managementfuncties in organisaties voor de kwetsbare mens. Hoe laat je het los: je ambitie, het verschil willen maken, het werk wat voor jou ook van grote betekenis is geweest.

Als we bij het station Hardenberg starten, lopen we volgens ons al snel op route. Maar na een aantal kilometer blijkt dat we niet richting Ommen lopen maar richting Coevorden. Wat doen we, kiezen we voor deze etappe of toch maar terug. Uiteindelijk is het een voorbijganger die ons een goede tip geeft om weer snel op de oorspronkelijke route te komen. Heerlijk geen Google maps, maar gewoon net als vroeger. Iemand uit de buurt vragen heeft toch echt zijn voordelen. Het is prachtig wandelen in het Vechtdal richting Rheeze.

We spreken over de rol van werk in je leven. Centraal staat daarin ‘van betekenis willen zijn vanuit waarden waarmee je je hebt kunnen identificeren’. De waarden van Humanitas DMH, ontwikkeling en invulling van eigen regie, verantwoordelijkheid voor onszelf en andere mensen, je gelijk voelen aan en verbonden voelen met andere mensen in de samenleving. Dit heb je weten te omarmen als geen ander. Werk staat erg centraal in ons leven. In de existentialistische filosofische stroming lees ik meer over het mensbeeld. Als mens kun je je eigen waarheden en levensinvulling bepalen. Het existentialisme onderzoekt wat het voor mensen betekent om te bestaan. Het antwoordt op die vraag met volgende kernidee:

het bestaan (de existentie) is aan de mens gegeven zonder vooraf gegeven invulling of bepaling van dat bestaan (zonder vooraf gegeven essentie).

Dit betekent: er is geen vooraf gegeven doel of zin van het menselijk bestaan. De mens is ongevraagd "in de wereld geworpen" zonder dat hij weet waardoor of waarom. Hij kan enkel vaststellen dat hij bestaat ("een existentie heeft") zonder dat hij de oorsprong of de zin van dat bestaan kent. De mens kan die zin ook niet afleiden uit vaststaande waarheden, vooraf gegeven inhouden, opgelegde doelen, wezenlijke kenmerken ("essenties") van het bestaan. In het bijzonder er is er geen god die iets aan de mens zou opleggen. De mens moet dan ook zelf een zin geven aan zijn bestaan, een doel stellen in zijn leven.
Sartre drukt dit uit met volgende term: de mens moet zelf voor zichzelf "een project" uitdenken. Of nog anders uitgedrukt: hij moet zich "engageren" voor iets. De mens kan inderdaad zelf zijn levensproject ontwikkelen, want hij is vrij. Dit verwijst naar het mensbeeld van het existentialisme. Vanuit deze filosofie werd de mens niet langer begrepen vanuit wat hij is, maar wat hij doet.

Deels is dit een identificatie met het werk wat je doet. Dat is een groot deel van je leven geweest. Nu is er een nieuwe open ruimte die zich aandient. Je moet je weer leren te verhouden tot die open ruimte. Je zult weer nieuwe doelen gaan stellen.

Hierin mag tijd je vriend zijn, sta het luieren toe en blijf genieten van je kinderen en kleinkinderen. De laatste weken komt het leven soms hard binnen. Dan gaat het niet over het werk, maar zit het groter doel in dit moment omarmen. Deze wandeling vandaag, de mensen om ons heen koesteren en wat we daar mee doen. Een hoger doel is er niet. “Commitment is an act, not a word”  (Jean Paul Sartre) en laat zich zien in alles wat we doen! Dat overstijgt alle transformatieprocessen. René heel erg bedankt voor deze mooie dag.





Bronnen: Over Jean Paul Sartre: Humanistisch Canon

zondag 22 juli 2018

De discretionaire ruimte in de WIJ praktijk


Maandag 16-07-2018               Etappe: Groningen - Zuidlaren

Op deze warme zomer maandag loop ik van Groningen naar Zuidlaren. Voor deze etappe heeft Joyce Bosman zich aangemeld. We hebben elkaar vorig jaar eens ontmoet bij een stage begeleidingsgesprek van een sociaal werk student. Jij was destijds werkzaam als generalist bij Wij Groningen. Begin dit jaar zag je mijn oproep voorbij komen en vervolgens heb je je aangemeld. Momenteel werk je als programmamedewerker bij dezelfde jonge organisatie.

Om 9 uur ontmoeten we elkaar op station Groningen. Voor we vertrekken lopen we allebei tegen bekenden op. Later op de dag blijkt dat we aardig wat gezamenlijke connecties hebben. Thuis zie ik dat het er zelfs 57 zijn bij LinkedIn. Al snel blijkt dat ik met een geïnspireerde Wij-medewerker op pad ben. Vol passie vertel je over je werk. In de transformatie hopen we meer maatwerk te kunnen leveren. In de casuïstiek die je vertelt merk ik dat je een stevige visie hebt op het versterken van eigen kracht van gezinnen en de onderlinge hulp in de leefomgeving. Zo kunnen kinderen/jongeren gewoon mee doen. Je staat echt voor het bewaken, beschermen en bevorderen van een gezonde en veilige ontwikkeling van kinderen/jongeren. Je LinkedIn-tekst geef je echt in de praktijk vorm. Het is prachtig te horen dat je daarbij buiten kaders denkt. Dat hoor ik ook terug in je persoonlijke verhaal.

De casuïstiek die je deelt doet me denken aan de sociaal werker als ‘street-level bureaucraten’ die de discretionaire ruimte benutten. In je verhaal staat het kind en het gezin centraal, niet de regels. De omstandigheden, de unieke situatie waarbij je steeds maar weer werkt vanuit de uitgangspunten: eigen kracht en verantwoordelijkheden. Het is van groot belang dat een sociaal-wijkteam-medewerker ruimte ervaart om zelf tot een beslissing te komen, waarbij maatwerk centraal staat. Dit kunnen we plaatsen binnen het 8ste baken van Welzijn Nieuwe Stijl. Op kleine schaal zien we dat er pogingen worden ondernomen om uitvoeringsgericht beleid te ontwerpen. Echter het blijft complex omdat de uitvoering van het sociaal werk, elke casuïstiek, een eigen dynamiek kent. Dit laat zich moeilijk van tevoren beleidsmatig inplannen. Hierbij zullen we de dagelijkse praktijk moeten doorleven zoals jij je casuïstiek, de reflectie op je handelen doorleeft. Je bevlogenheid is daarbij zo voelbaar. Hier ligt een mooie kans voor de komende periode. Je kunt als programmamedewerker van Wij-Groningen een brug slaan tussen het benutten van de discretionaire ruimte en het beleid.

Tijdens onze wandeling ontmoeten we mooie mensen die ieder op hun eigen manier genieten van de mogelijkheden die het leven geeft. Een dame van 87 jaar ontmoeten we op een landweg in haar scootmobiel. Dagelijks komt ze op deze plek om naar de jonge ooievaars te kijken. En kijk nu, ze zijn uitgevlogen. Later tijdens de wandeling als we echt graag naar het toilet willen, blijft bij het eerste huis de deur voor ons dicht. Bij een ander huis staat een vriendelijke man in de tuin zijn caravan te poetsen. Op het hek hangt een bordje: knuffelgevaar. Zullen we vragen om een knuffel of toch maar direct op ons doel af. We besluiten om voor ons doel te gaan met daarbij gekscherend dat het knuffelgevaar ons ook wel wat lijkt. Een mooie langharige hond komt vrolijk op ons af. Tijdens het gesprek in de tuin blijkt dat de caravan wordt verruild voor een boot. Het pensioen, daar wordt met volle teugen van genoten. Maar ach, het werk dat mist hij toch ook. Als we vragen wat hij dan mist dan zijn het zijn studenten. Jammer genoeg ontmoet ik nu vaak alleen maar leeftijdsgenoten en dat vind ik zo jammer. De jeugd heeft hem altijd goed gedaan. En dan merk je in dit verhaal dat we in de netwerk-samenleving, het ontmoeten over generaties heen te weinig ongeorganiseerd tot stand komt.

Tot slot sta ik nog even stil bij het motto van Dirk de Wachter dat je ter sprake brengt. Het tijdperk waarin we leven en waarbij hij de westerse mens typeert als overprikkeld, egocentrisch en hoogmoedig. Ik citeer We zijn bang voor verveling, maar vooral van de stilte die ze met zich meebrengt. Die confronteert ons met de tijd, op een andere manier dan de drukte doet. Waar de drukte ons de illusie oplevert dat we de tijd voorbij kunnen lopen, als we maar snel genoeg zijn, haakt de stilte ons vast aan het eindige moment”. Met de vakantie voor de deur, zoek ik zeker de stilte en mijmer nog wat na over onze mooie wandeling. Joyce, bedankt voor deze mooie dag!



Verder lezen:
Frontlijnsturing, Hartman, C.,  en Tops, P., Kenniscentrum Grote Steden
Michael Lipsky – internationale denkers
https://www.nrc.nl/nieuws/2016/10/14/de-westerse-mens-is-overprikkeld-egocentrisch-en-hoogmoedig-a1526678









woensdag 7 maart 2018

De tijd bestaat alleen maar omdat anders alles tegelijk zou gebeuren


In januari 2018 heb ik weer een oproep geplaatst op LinkedIn voor mijn transformatiewandelingen. Vorig jaar heb ik gemerkt dat als je dit niet gaat plannen, het er snel weer bij blijft. De wandelingen zijn juist bedoeld om even stil te staan, te ontmoeten en ervaringen te delen over transformatie in de breedste zin van het woord. Het proces van transformatie is immers iets waar we allemaal op diverse manieren mee te maken hebben.

Als ik een reactie krijg van Christa Nieuwboer (Lector Avans Hogeschool & onderzoeker Apparent R&D) via LinkedIn op mijn oproep hebben we al snel mailcontact over een mogelijk moment voor de wandeling. Het leuke is, dat we elkaar niet kennen. En zelfs geen LinkedIn-connectie waren voor mijn oproep. Zoals altijd mail ik de lijst met openstaande etappes en wordt de etappe uitgezocht door mijn gast op het transformatiepad. Je kiest voor de etappe Strabeek- Pieterberg. Normaal gesproken de laatste of eerste etappe van het Pieterpad. Maar niet voor mij, toch heeft deze etappe als begin en eindpunt wel iets bijzonders.

Ik vertrek een dag eerder richting Maastricht. Heel spontaan kreeg ik van jou de uitnodiging om bij jullie te logeren. Dat maakt mijn transformatiepad ook zo bijzonder. De wandelingen hebben voor mij impact op de dag dat we wandelen, maar ook daarvoor en daarna is het vaak een vliegwiel naar nieuwe ervaringen, ontmoetingen of dingen die op mijn pad komen. Het is nu de gastvrijheid die mij overvalt als het eten klaar staat, ik je leuke dochters ontmoet en we samen in gesprek gaan alsof we elkaar al wel een beetje kennen. Samen kijken we naar ‘Wie is de mol’, maar ook deze avond hebben wij de mol niet voor 100% ontmaskerd. Op sommige momenten lijken alle spelers zich als mol te transformeren.

De volgende ochtend vertrekken we rond tien uur. Het is ijskoud buiten, gelukkig komt de zon al wat door. De auto parkeren we bij station Maastricht en we reizen met de trein richting ons beginpunt Strabeek. Al snel zijn we op route en in gesprek. Over contact maken, betekenis geven aan verhalen en dat wat het verschil maakt voor een sociaal werker. Wat zou een sociaal werker noemen als de highlights van haar carrière? In het maatschappelijke debat lijkt het soms alsof de waarde van het sociaal werk niet meer wordt herkend en erkend. Wat is het, wat het verschil maakt voor de ander. Hoe ontstaat dit en waardoor? Voor jou is het concept attitude erg belangrijk. Hier heb je zelfs, voor gebruik binnen het HBO, een kennisbasis in de vorm van een Body of attitudes ontwikkeld.

Het begrip attitude laat mij de dagen na de wandeling niet los. Attitude in relatie tot transformatie, attitude binnen het sociaal werk. Het lijken twee verschillende grootheden, maar ze staan volledig met elkaar in relatie. Om het sociaal werk uit te voeren in deze transformatie is juist je attitude vorming belangrijk. Wat als attitude nu juist lastig te vormen is. Als attitudes redelijk aangeleerd zijn, voornamelijk blijvend zijn en ons gedrag beïnvloeden, hoe werken we dan aan deze skills van attitudes in tijden van transformatie? Er zijn veel theorieën over de relatie tussen attitude en gedrag. Een aantal belangrijke is van Martin Fishbein en Icek Ajzen: de ‘Theory of Reasoned Action’ (1975) en de daar uit volgende ‘Theory of Planned Behaviour’ (1985). Deze theorieën bespreken de invloed van fundamentele factoren op de gedragsintentie en uiteindelijk het gedrag. Een ander belangrijk model is het ‘Attitude-Behavior Process Model’, ontwikkeld door Russell Fazio (1989). Dat model beschrijft hoe een persoon een actie of beslissing ziet. Hierbij is de attitude sterk gerelateerd aan het verleden en eerdere ervaringen.

Attitude betreft dus niet de vaardigheden. Veel meer een manier van kijken naar de wereld om ons heen, de houding ten opzichte van een bepaald onderwerp, gevormd door kennis en ervaring. Ik dacht hierbij terug aan de minor Community Care. Onlangs zijn we deze minor weer begonnen en als entree-opdracht vragen wij de studenten hun visie weer te geven in een blog op Community Care. Bij het lezen van deze blogs werd ik opnieuw verrast door de wijze waarop studenten weergeven hoe zij de wereld om hun heen ervaren. Ze benoemen hierbij nieuwe kansen rondom zorg voor elkaar, duurzaamheid van zorg, maatschappelijke vraagstukken, de rol van het sociaal werk en ook van andere sectoren. Wat opvalt is dat ze het steeds terug leggen bij de rol die we hierin aannemen als mens. En dat is nu net iets wat iets over attitude vorming kan zeggen. Belangrijk blijft om met elkaar in gesprek te gaan, betekenis te kunnen geven aan een ieder in de samenleving. Dat betekent als sociaal werker ook mensen in kwetsbare situaties helpen een nieuw perspectief te laten zien voordat er sprake kan zijn van een verandering. Jij benoemt dit tijdens onze wandeling met een prachtig voorbeeld vanuit een van je onderzoeken. De passie die je hebt in relatie tot vraagstukken als opvoeden en integratie klinken door in je verhalen. Hierbij geniet ik van je ambitie maar vooral hoe je trouw bent aan deze thema’s die je aan het hart gaan. Hierbij wil je zeker het verschil maken. Niet door zelf het middelpunt te zijn, maar de beweging die is ontstaan en zal ontstaan.

Jouw verhalen nemen mij mee vandaag, niet alleen rondom ons vak. Ze raken ook zo onszelf en gaan natuurlijk ook over het prachtige heuvellandschap in Limburg. Veertig meter boven de Enci-groeve staat een spreuk te lezen:  “De tijd bestaat alleen maar omdat anders alles tegelijk zou gebeuren”. Als we dit lezen weten we dat deze spreuk een prachtige wijsheid in zich heeft wat maakt dat wij samen vandaag op konden gaan in deze dag.

Christa, onwijs bedankt voor je gastvrijheid en je mooie verhalen.

Meer weten over mijn gast op het transformatiepad: Christa Nieuwboer
christanieuwboer.com/nl/