Wat is de mens, de
mens mag een technologisch wezen zijn, maar is vooral een sociaal, moreel
wezen. Het is niet de techniek die bepaalt wat de mens is, dat doet de mens
zelf. Met wikken en wegen, met vallen en opstaan. (Bas Heine)
Heerlijk vakantie en weer tijd voor enkele etappes op het
Transformatiepad. Vandaag ontmoet ik Herman Julsing, eigenaar van Julsing
Business & Educatie, advies en projectmanagement.
We hebben elkaar voor het eerst gezien bij de
boekpresentatie van het boek ‘Zelfregie 3.0’ van Marcel van der Pol. Wachtend
ontstond er een spontaan gesprek. Een gesprekje van misschien maar tien minuten
bracht een LinkedIn-connectie en een spontane aanmelding voor een etappe op het
Transformatiepad.
Doordat we elkaar nauwelijks kennen, weet ik niet wat mij te
wachten staat. We spreken af met elkaar in Coevorden en rijden dan in 1 auto
naar Sleen. Het is een prachtige zomerdag in juli. Al snel vinden we de route
en vertel ik je dat de kans op verdwalen groot is op het Transformatiepad. ‘Dat
gaat vast niet gebeuren’, zeg je vol vertrouwen.
Vlot zijn we in gesprek over het leven en de processen die
je hierin tegenkomt. Vol enthousiasme vertel je over je diensttijd bij de
marine. Werken op zee betekent in een klein team verantwoordelijk zijn voor je
eigen taak om het schip veilig te laten varen. Als ik terug kijk naar mijn
eerste werkzame jaren in de zorg dan is daar een behoorlijke basis gelegd. Bij
mij heeft dit te maken met belangrijke waarden in de zorgverlening voor
dementerende ouderen. Als ik je vraag wat dit voor jou heeft betekend, vertel
je dat je hier geleerd hebt verantwoordelijkheid te nemen voor je taken en
samenwerken in een beperkte omgeving waar je op elkaar bent aangewezen. Ergens
voor weglopen, dat kan dan niet. Dus leer je op elkaar te vertrouwen, eerlijk
te zijn tegen elkaar en gebruik te maken van ieders kwaliteiten. Al snel merk
ik dat techniek een belangrijk onderdeel is in je leven. Ik schrik even. Zelf
heb ik hier wat minder mee. Wat gaat dit betekenen vandaag? Je hebt gewerkt als
senior support engineer en als projectmanager o.a. bij de NOS/NOB. Ik word
nieuwsgierig: wat betekent deze passie voor techniek toch voor je. Prachtig je
verhalen over de producties die je hebt mogen doen voor de omroep en de
technische ontwikkelingen binnen dit vakgebied. Het triggert me; de
technologische ontwikkelingen versus de mens. Maar ook hoe je tijdens het
werken aan deze ontwikkelingen kunt worden ingehaald, zonder dat je het bijna
opmerkt. Dit illustreer je met het verhaal over hoe vroeger mensen werkten aan
het verbeteren van het vervoer met paard en wagen. De wagen kreeg betere
wielen; andere materialen werden ingezet. De mensen gingen totaal op in het
verbeteren van dit proces. Tot zij opeens werden opgeschrikt door een eerste
auto die hun passeert. Het doet me denken aan het transformatieproces in het
sociale domein. Binnen de sociale wijkteams wordt hard gewerkt aan het
verbeteren van een samenhangende aanpak van welzijn, zorg, ondersteuning, jeugd
en gezondheidszorg en arbeidsintegratie. Ik vraag me hierbij ook weleens af,
wat gaat deze ontwikkeling inhalen? Wat zien we niet, dat we wellicht wel
moeten zien. Maar ook wat betekent techniek in de transitie. We hebben een
gesprek over technologische ontwikkelingen versus zorg in relatie tot de mens.
Door ons gesprek kom ik terecht bij een Ted-Talk van Nick
Bostrom - transhumanist – Britse
ethicus, hoogleraar filosofie – Hij beschouwt de mens als onaf wezen. Daarom
pleit hij ervoor om alles wat we kunnen doen om de mensheid te ontwikkelen, we
dit moeten doen. Maar Bostrom maakt zich ook zorgen over de snelheid waarmee
dit gaat omdat het minder tijd geeft om te reflecteren op de veiligheid van een
product. In relatie met zorg en welzijn is dit een essentieel thema. Als we
tijdens de wandeling onze gedachten laten gaan over het belang van gezamenlijke
morele waarden in de samenleving en hoe en of deze veranderen, onderschrijven
we in ieder geval het belang van deze waarden in relatie tot ontwikkelingen
binnen de samenleving. Ik mijmer hier wat over na en ik kijk bij thuiskomst nog
eens in mijn boekenkast. Ik kom terecht bij “Niet alles is te koop” van Michael
J. Sandel (politiek filosoof). Hij
spreekt over een ‘marktsamenleving’ waarin marktwaarden vrijwel het hele
menselijke leven zijn gaan beheersen zonder dat we dit zelf beseffen. Het boek
geeft veel voorbeelden die dit illustreren. Ook binnen zorg en welzijn kennen
we hiervan de voorbeelden die in het huidige debat van de transitie aanwezig
zijn. Deze zetten ons hier en daar in een spagaat. Het belang van een debat
over morele waarden binnen de huidige samenleving is daarom erg belangrijk.
Na een paar uur wandelen, komen we aan in Dalerveen. Bij een
huis staat een prachtig bankje met de tekst: Hé, hé, even zitten. Gastvrij
worden we ontvangen door de eigenaar. Ze heeft een klein atelier geopend waarin
ze haar zelfgemaakte babykleding en accessoires verkoopt. We krijgen een lekker
kopje koffie aangeboden. Wandelaars mogen hier even gaan zitten, gebruik maken
van het toilet en kunnen haar zelfgemaakte spullen bekijken. Zo leuk, zegt de
gastvrouw: vorige week verliet een man het pand met een zelfgemaakte rode
kater. Daar geniet ik dan van.
We vervolgen onze route. Het gesprek pakken we weer op. De
menskant versus techniek heeft jou ook een andere keuze doen maken. Je bent je
gaan richten op het verbeteren van de samenwerking en aansluiting tussen het
bedrijfsleven en het onderwijs. Mooi hoe je door je ervaringen met de techniek
die maar al doorrazend terecht komt bij de menskant. Eén van de projecten waar
je aan werkt is: ‘Critical Friend’ bij NedTrain. Een hybride leeromgeving staat
centraal. Om deze hybride leeromgeving te versterken worden er ‘Critical
Friends’ ingezet (vanuit de Leermeesters) om het leren in het werk te
versterken. Het spreekt mij erg aan: het leren vanuit een community of
practice. Ik vertel hoe we daar binnen de Minor Community van Stenden ook hard
aan werken om die vorm van leren meer vorm te geven. In je rol als critical
friend is het van belang om feedback te geven op getoond gedrag vanuit een niet
oordelende houding. Om vervolgens door een kritische reflectie te onderzoeken
wat maakt dat dit gedrag ontstaat, waardoor er ander gedrag kan ontstaan. Critical
friends kunnen volgens mij ook een belangrijke rol hebben binnen het ontwikkelen
van het ‘gekanteld werken’ van de sociale wijkteams. Op deze wijze kun je blinde vlekken zichtbaar maken, als klankbord fungeren om doelgericht
vraagstukken vanuit het sociaal werk te onderzoeken.
Het gesprek is intensief en inspirerend. Als we op een weg
lopen waar geen einde aan lijkt te komen kijken we elkaar aan…zijn we dan toch
verdwaald? Met de techniek (GPS) vinden we een manier om weer op route te
komen, al moeten we hier een eindje voor om. Dat is niet erg, tijd is vandaag
maar relatief. Want vandaag kwamen de verhalen vanuit je hart! Het beeld van
Peter Sagan bij de Tour de France van gisteren heeft jou geraakt. Peter Sagan,
altijd tweede, maar fietst altijd vanuit het hart. En daarbij geef je de
essentie aan van het leven, vanuit het hart!
Als we vermoeid in Coevorden onze wandeling afsluiten,
kijken we samen terug op een mooie zomerdag. Tijdens mijn terugreis naar het
noorden en bij het schrijven van dit blog blijf ik nog mijmeren over je ervaringen met het maken van
doelscenario’s en scenarioplanning. Ook dat is iets wat mij inspiratie heeft
gegeven om in de breedste zin van het woord
het begrip transformatie nog eens nader te onderzoeken.
Meer lezen:
Sandel, M.J., Niet alles is te koop.
